Kltr ve Turizm Bakan Mehmet Nuri Ersoy, Antalya Arkeoloji Mzesi’nde iade edilen eserlerin teslim treninde yapt aklamada, Burdur Boubon Antik Kenti kkenli Roma mparatoru Septimius Severus’un ba ve yine Burdur’un Dver ky kkenli 48 pimi toprak mimari levhann iadesini gerekletirdiklerini syledi.
Roma dnemi heykellerinin stn rneklerinin olduu antik kentin Anadolu topraklarndan karlan arkeolojik miras iin dikkat ekici olduunu belirten Ersoy, kentin zellikle 1960’l yllarda kaak kaz faaliyetleriyle byk zarar grdn, pek ok eserin sahte belgeler ve kken bilgileriyle svire zerinden ya da dorudan ABD’ye karldn kaydetti.
“ESERLER LKEMZE DEDEKTFLK HKAYESN ANDIRAN ALIMALAR SONUCU KAZANDIRILDI”
Kaaklkla Mcadele Dairesi ile Manhattan Blge Savcl ibirlii sayesinde birok Boubon kkenli eserin Trkiye’ye iade edildiini anmsatan Ersoy, yle konutu:
“Lucius Verus, Septimius Severus, Gen mparator ve Giyimli Kadn heykellerinin yan sra mparator Caracalla’ya atfedilen iki bst ve dnemin nemli ahsiyetlerine ait 5 ba ile 1 bronz kadn bst Trkiye’ye yeniden kazandrlmt. Adeta bir dedektiflik hikayesini andran almalar sonrasnda lkemize yeniden kazandrlan bu iadeler, sunulan belgeler, grg tan ifadeleri ve adli kriminolojik almalar sayesinde gerekleti. Bakanlmz ile Manhattan Savcl ibirliinde yaplan geni kapsaml soruturmalar ve iadeler de dnyada ciddi dzeyde yank buldu, rnek oldu. Bu kez Danimarka’dan iadesini saladmz Roma mparatoru Septimius Severus’un tasvir edildii heykel ba ise Boubon Antik Kenti’nde 1960’l yllarda gerekletirilen kaak kazlar neticesinde yurtdna karlan bu grup arasnda yer almaktayd.”
Bakan Ersoy, Prof. Dr. Jale nan’n milattan sonra 3. yzyla tarihlenen heykel ban yerinde inceleyerek Boubon kkenli olduuna dair tespitlerde bulunduunu ve o dnemlerdeki almalarnn ardndan sunulan yeni kantlarla iade talebinin Danimarka’ya iletildiini syledi.
Glyptotek Mzesi’nin sunulan deliller ile kendi bilimsel incelemeleri dorultusunda eseri “etik nedenlerle” Trkiye’ye iade etmeyi kabul ettiini belirten Ersoy, “Herkes yllar sonra yan yana grmekte olduumuz ba ve gvdeyi yeniden ilk gnk haliyle, yani birletirilmi haliyle grmek istiyor. Bu konuda ok titiz bir alma sreci balatm bulunuyoruz. Antik dnemde, bu heykel gvdeleri son derece idealize bir ekilde yaplmakta ve tarih iinde imparatorlarn deimesi gibi durumlarda farkl balarn birletirilmesiyle kullanlmaktayd.” dedi.
Ba ve gvdenin ani ve hzl bir mdahaleyle ayrm noktalarnn birbirine oturtulmasnn u anda esere zarar verebileceinden konservatrlerin bu sreci ok dikkatli analiz edeceini vurgulayan Ersoy, zamana yaylan bir proje kapsamnda almay ele alacaklarn, projenin sonucunu da bilim dnyas ve kamuoyuyla paylaacaklarn dile getirdi.
Dver kkenli pimi toprak levhalarn da iade edildiini vurgulayan Ersoy, yle devam etti:
“Burdur’un Dver kkenli pimi toprak levhalar da yine 60’l yllardaki kaak kazlar neticesinde yurtdna karld ve dnya apnda koleksiyonlara girdii bilinmekteydi. Milattan nce 6. yzyla tarihlenen levhalar Antik Pisidia kltrn anlamamza olanak salayan nemli arkeolojik veriler arasnda kabul ediliyor. Bu vesileyle belirtmek isterim ki, dnyann neresine karlm olursa olsun bu topraklara ait hangi eser varsa biz bu eserlerin izini srp lkemize getirmekte kararlyz ve bunu yapmaya devam edeceiz. Bunu en temel sorumluluklarmzdan biri olarak gryoruz. Artk koleksiyonerler ya da konunun uzmanlarnn kabul ettii bir gerek var. Biliyorlar ki ellerinde Anadolu’dan yasal olmayan yollarla karlm bir arkeolojik eser varsa, Trkiye Cumhuriyeti gelip onu bulacak ve yasal yollarla iadesini alayacak.”
– “2002-2025 YILLARI ARASINDA 13 BN 282 ESER ADE EDLD”
2025 ylnda 14 nemli eserin iadesinin salandn belirten Ersoy, 2024’te ise 1149 tarihi eserin bulup lkeye geri getirildiini ifade etti.
2018-2025 yllar arasnda, 7 ylda 8 bin 967 eserin iadesini saladklarn dile getiren Ersoy, “ingene Kz Mozaikleri, Roma dnemi Zeugma kkenli stel, Kiliya tipi idol, Mustafa Dede tarafndan istinsah edilen Kur’an- Kerim, Roma dnemi Lucius Verus Heykeli, Kybele Adak Heykeli grev sremizde iadesini saladmz eserlerden sadece birka. 2002-2025 arasnda iadesi salanan eser says ise 13 bin 282’dir.” diye konutu.
Eserlerin iadesinin yan sra yurtdna karlmadan mze envanterlerine girmesi iin yrtlen almalarda nemli bir mesafe kat ettiklerini aktaran Ersoy, Danimarka’dan eserlerin iade edilmesi srecine katk salayanlara teekkr etti.
Danimarka’nn Ankara Bykelisi Ole Toft ise eserleri ait olduu topraklara getirmi olmaktan memnuniyet duyduunu belirterek, levhalarn Trkiye’ye ait olduunun tespiti zerine mze giriimiyle srecin gerekletiini syledi.
Getiimiz yl Trkiye’yi 350 bin Danimarkalnn ziyaret ettiini ve bunlarn 200 bininin Antalya blgesine geldiini anmsatan Toft, Trkiye’nin her zaman Danimarkal turistler iin cazibe noktas olduunu ve nmzdeki dnemde daha fazla Danimarkal turistin lkeyi ziyaret edeceini dile getirdi.
