Kltr ve Turizm Bakanl’na bal Yurtd Trkler ve Akraba Topluluklar Bakanlnn (YTB), “Irak Trklerinin Son Yzyl” projesi kapsamnda almalar balatld.
Bu kapsamda aralarnda yapmc yazar mer Beyolu’nun da olduu ekip Irak’ta 3 yl sren bir inceleme yrtt.
lk kez 1952 ylnda Muzaffer Sarszen tarafndan Kastamonu’da derlenerek repertuvara eklendii bilinen anakkale Trks’nn, Kerkk’te alnan kaytlarnn olduu bilgisi dorultusunda, Beyolu ve Prof. Dr. Suphi Saati blgede almalarda bulundu.
Ekip, incelemeler sonucu trknn 1938 ylnda Kerkk’te Ali Merdan Leylanl tarafndan kayda alnd, ta plan da Irak Devlet Radyosu arivinde olduu bilgisine ulald.
Bylece, trknn 1952’de Kastamonu’da deil, 1938’de Kerkk’te kayda alnd ortaya kt. Trk, mer Beyolu tarafndan derlenerek, repertuvara kaydedildi.
Trknn ilk ta plak kaydnn yan sra, 1961’de Kerkk’te zzettin Nimet ve 1970’de Erbil’de Hac Taha Benna tarafndan kayda alnan anakkale Trkleri de proje kapsamnda hazrlanan “Irak Trk Mzii” albmne eklendi.
Ayrca, Irak’ta Trk varlnn bulunduu her blgeden derlenen eserlerin yer ald albmdeki eserleri, Mehmet zbek, Aysun Gltekin, Muzaffer Ertrk gibi devlet sanatlar okudu.
AA muhabirine aklamalarda bulunan mer Beyolu, YTB’nin himayesinde szl tarih almalar yrttklerini bu kapsamda Krm, Ahska ve Irak Trklerine ynelik szl tarih almalar yaptklarn anlatt.
Beyolu, “Irak Trklerinin Son Yzyl” isimli projeye ilikin, “Bu almada, Trk ordusu 1918 ylnda Musul’dan kyor ve o gnle bugn arasnda 100 yln panoramasn sunan bir deerlendirme yapyoruz. Bu almalar arasnda belgesel, kitap ve anakkale Trks’nn de yer ald bir albm bulunuyor. Albmn ad ‘Irak Trk Mzii’. almann tamam Irak’ta Trklerin hakim olduu yerlerde yrtld.” dedi.
– “TRKE KAYITLAR DA ALINMI”
Szl tarih almasna balamadan nce yaptklar okumalarda Kerkk’te anakkale Trks’ne ilikin kaydn olduu bilgisine ulatklarn ifade eden Beyolu, kayttan haberdar olduklarn ama kaydn ne olduunu ilk etapta ieriini bilmediklerini dile getirdi.
Beyolu, kayda ilikin unlar syledi:
“Kaydn ne olduu bilgisini oraya gidince rendik. yle bir tarihi ironi sz konusu. Biz anakkale’de ngilizlerle savarken o dnem ngiltere idaresinde olan bir ‘Irak Mandas’ var Irak’ta. Onlarn ynetiminde blgedeki yerel aktrlerin geleceini planlamak adna bir kltr politikas iler hale getirilmi. Bunlarn arasnda az sayda Trke kaytlar da alnm. Bu alnan kaytlardan biri de anakkale Trks. Bizim eritiimiz, kefettiimiz kaytlardan biri anakkale Trks. Bizim bildiimiz anakkale Trks ilk olarak 1952 ylnda Muzaffer Sarszen tarafndan Kastamonu’da bulunuyor ve kayt altna alnyor, repertuvara dahil ediliyor.”
– “KAYBOLMAYA YZ TUTMASI BEKLENEN ARVDE BU KAYDA ERTK”
Kerkk’te ulatklar trknn szlerinde baz farkllklar olduunu ifade eden Beyolu, Irak’ta 3 farkl anakkale Trks’n kefettiklerini dile getirdi.
Beyolu, Kerkk’te bulduklar kaydn trknn yerini ve tarihini deitirdiini belirterek, unlar anlatt:
“Bu kaytla birlikte Kastamonu’yu Kerkk’e balyoruz, 1952 yln 1938’e ekiyoruz. Bu kayt devletimizin desteiyle hazrlanan albmde yer almakta ve artk repertuvara byle dahil edildi. Albmmzn ayn zamanda danman olan Prof. Dr. Suphi Saati ile birlikte bu almay yrttk. Kanada’ya kadar uzanan bir iletiim oldu bu srete. Aslnda zeri tarihlenmi durumda kaybolmaya yz tutmas beklenen bir arivde bu kayda eritik. Bu kayt Irak’ta resmi olarak kaydedilmi durumda. Repertuvara dahil edilmemi olduu iin bizim bu bilgiden haberimiz yoktu. Plak, Irak’ta devlete bal bir radyo arivinde saklanyordu. Kerkk’te mevcut arivden kt ve bugn iin artk Trkiye’de repertuvara dahil edildi.”
– “KERKK’N KALB ANAKKALE’DE ATIYORDU; BUNUN TESCLDR BU SANAT ESER”
Albme nemli sanatlarn katk sunduunu kaydeden Beyolu, anakkale Trklerinin orijinal hallerinin albmde yer aldn syledi.
Beyolu, anakkale Trks’nn ilk kaydnn Kerkk’te bulunmasna ilikin u ifadeleri kaydetti:
“Bir milletin kaderine, karakterine ve kimliine dair konuacaksak, istifade edeceimiz en nemli veri sanat eserleridir. Bir sava dnelim ki orada bir millet kader snav veriyor. O savan sebep olduu endie yalnzca o gnn Osmanl corafyasnda deil aslnda btn Mslman corafyada hissediliyordu. Bu eserin orada olmasnn byle bir anlam var. anakkale’nin sebep olduu endie sadece Kastamonulularn tad bir endie deildi, ayn zamanda Kerkkllerin de tad bir endieydi. Bu eserin Kerkk’te kmasnn byle bir anlam var. Kerkk’n kalbi anakkale’de atyordu; bu sanat eseri bunun tescilidir. Albmn de yer ald proje iin nmzdeki gnlerde byk bir lansman yaplarak kamuoyunun dikkatine sunulacak. Belgesel, kitap ve kitapl mzik albm Bakanlk yayn olarak yaymlanmtr.”
Kastamonu ve Kerkk’te kayda alnan anakkale Trklerinin bestelerinin ayn olduunu belirten Beyolu, “Szleri de bir miktar ayn, ithaf edilen yer farkl. ‘anakkale’ demiyor ‘Hasankale’ diyor.” diye konutu.